BABYBOOMERS EN MEI '68

Graag wil ik nog eens terugkomen op het begrip “babyboomer” en de connectie met de jaren ’60 , en mei ’68. De omschrijving in de verwijzing naar het artikel van Marc Reynebeau in mijn vorige post is een treffende weergave en een niet verbeterbare versie (zie daar). Het is wel zo dat de grote maatschappelijke wijzigingen, zegge verbeteringen zijn ontstaan in de periode 1950 tot eind 1960. De welvaart die zich in alle lagen van de bevolking voordeed is nooit eerder gezien. Het systeem van sociale zekerheid werkte optimaal, zonder al te grote misbruiken. Onze ouders maakten kennis met comfort in hun woningen. Centrale verwarming, badkamer met warm water uit de kraan, een eerste auto in de garage, televisie, frigo en transistorradio in de huiskamer, de eerste reizen naar Frankrijk, Spanje… en zelfs verder, het ontstond allemaal in die tijd. Er heerste een ongekende vrijheid en vrolijkheid die zich ook afspiegelde op de jeugd, waar wij deel van uitmaakten. Vroeger was het na de lagere school werken geblazen, nu gingen we tot 18 jaar en langer naar school of universiteit. Studeren was niet alleen meer het voorrecht van rijkere klassen. Zo ontstond later in bedrijven en in de politiek een mix waar alle lagen van de bevolking vertegenwoordigd waren. Op muzikaal gebied was er een ware uitbarsting van creativiteit, misschien ook wel onder invloed van drugs en alcohol, maar toch tot dan toe ongeëvenaard. Dit alles werd overgoten met een nooit geziene vrijheid op seksueel vlak. Plots was daar de pil en kon er lustig een potje worden geëxperimenteerd onder de flower-power jeugd. Alles wat vroeger door het gezag van ouders, scholen en godsdienst werd verboden kon nu zonder angst of nare gevolgen. Al deze fundamentele wijzigingen in het dagelijkse leven hebben dan geleid tot het protest tegen de gevestigde waarden en tot een opwelling van rebellie, vooral onder universiteitsstudenten, met als toppunt mei ‘68. De babyboomers van toen zijn stilaan de gepensioneerden van nu aan het worden. De meeste genieten dan ook met hetzelfde elan van hun welverdiende vrije tijd en zijn zo te zien al even bezig en levendig als in hun jonge jaren, getuige daarvan de talrijke verbluffende en diverse seniorenblogs op dit succesrijke seniorennet, dankzij Pascal Vyncke die dit voor ons mogelijk maakt.

MEI ‘68

Wat heeft mei ’68 voor onze generatie in feite betekend ? Was het niet een periode dat er revolutie in de lucht hing tegen alles wat naar overheid, gezag en gevestigde waarden rook. Werd het ook niet in gang gezet door studenten die het met straatgeweld duidelijk wilden maken en vooral vanuit Parijs kwam overgewaaid. Of was het ontstaan uit protest tegen de uitzichtloze oorlog in Vietnam, of zoals de Praagse lente, ontstaan tegen het autoritair communistisch regime of zoals bij  ons, tegen de splitsing van de Leuvense universiteit. Zo’n vaart heeft het uiteindelijk allemaal niet gelopen. De Parijse studentenrevolte ontstond in feite uit de eis dat de mannelijke en vrouwelijke studenten al dan niet mochten gaan samenhokken op hun kot. Het gekrakeel werd dan ook vlug in de kiem gesmoord en stopte ook zonder blazen in andere landen. Uiteindelijk ging alles over in een vredig samenhokken op megafestivals zoals Woodstock waar de hippierage hoogtij vierde en de slogan ‘ make love not war’ en de hasjiesj niet uit de lucht waren. Bij ons bleef zoals gezegd de revolte zich situeren in Leuven van waaruit later de splitsing van een Franstalige faculteit in Louvain-La-Neuve zou ontstaan. Zelf heb ik deze periode van op afstand meegemaakt en is vooral de muziek van toen mij levendig bijgebleven. Gelijklopend met deze gebeurtenissen was het voor mezelf in die periode bittere ernst geworden daar ik op 2 november 1967 mijn eerste stappen zette op de arbeidsmarkt, als bediende bij een Mutualiteit in de Wetstraat te Brussel. Mijn eerste werkdag was een echte verschrikking toen ik werd voorgesteld aan mijn aanstaande collega’s, dacht ik terecht te zijn gekomen in een Amerikaanse film van voor de oorlog. De afdelingschef zat afgeschermd achter een glazen wand van waaruit hij toezicht hield op een 30 tal bedienden achter hun bureau met de rug naar hem gekeerd. Ik was de jongste van de bende met een beatlekapsel en werd dan ook aangekeken als een curiosum door de stijve harken die naarstig  hun papieren indoken nadat ik hen de hand had geschud. Ik kreeg een leeg bureau toegewezen en na een korte opleiding kon ik aan de slag. Mijn groot ongeluk was dat ik reeds na de 2^e werkdag aan het station mijn voet zodanig verzwikte dat ik een week ziekteverlof diende te nemen. Dat werd me bij terugkomst niet in dank afgenomen door de strenge dienstchef. Na 14 dagen een 2^e feit: mijn vader diende op een zondagnacht met de ambulance afgevoerd te worden naar het hospitaal met een maagperforatie. Gezien ik tot ‘s morgens in het hospitaal was gebleven telefoneerde ik naar de baas op het werk om een dag verlof die me na veel vijven en  zessen werd toegestaan. s‘Anderendaags weer een vlammende blik van de chef. Al bij elkaar had ik het ongewild grondig verkorven bij deze man.

Het gevolg was dat ik na een paar weken naar een andere dienst werd verwezen. Daar vernam ik dat de afdeling waar ik vandaan kwam met de bijnaam ‘Buchenwald’- en de chef als een echte dictator stond aangeschreven.

Een geluk dat ik intussen in een examen was geslaagd bij de Overheid en begin 1969 als opsteller mocht beginnen bij het Ministerie van Financiën. Zo zijn velen uit die beruchte flower-power periode terug bruusk in een sterk burgerlijk milieu terecht gekomen en gelukkige welstellende burgers geworden die zo nu en dan hun jeugddromen nog eens koesteren.

Mei '68: veertig jaar later

r

Dossier

                              mei 68

Veertig jaar geleden zette ‘mei ‘68’ de wereld op zijn kop. Toch eisten de studenten alleen wat de tijd nodig had: een democratisering die de politiek en de cultuur een nieuwe dynamiek kon geven.

In mei 1968 stond Cliff Richard boven aan de Belgische hitparade met ‘Congratulations’, het liedje waarmee hij net tweede was geworden op het Eurovisiesongfestival. Na hem kwamen twee crooners, Tom Jones met ‘Delilah’ en Engelbert Humperdinck met ‘A man without love’. Als er zich al een revolutie zou hebben afgespeeld in die roemruchte meimaand van 1968, dan is dat toch niet te zien aan de muzikale smaak van toen, al zou de populaire muziek mee de drager van die revolutie zijn geweest.

Ja, The Beatles brachten dat jaar wel het nummer ‘Revolution’ uit, dan nog in verschillende versies. Die versies suggereren twijfel, net als de tekst, die stelt dat foto’s van de Chinese leider Mao Zedong niemand motiveren en dat het niet nodig is om de grondwet of de instellingen te veranderen, omdat de echte verandering in het eigen hoofd moet gebeuren. En wanneer er vernielingen werden aangericht, moest niemand op The Beatles rekenen. Maar het refrein kan niet genoeg herhalen dat it’s gonna be all right, dat alles wel goed komt.

Zo dubbel is ook wat er rond 1968 gebeurde. Daaruit sprak veel ongenoegen over het structurele onrecht in de wereld, met als symbool de almaar escalerende, elke avond in het tv-journaal breed uitgemeten oorlog in Vietnam. Die gruwel suggereerde dat er moreel toch iets mis was met de Verenigde Staten, de leider van het Vrije Westen, die onze rijkdom en beschaving beschermde tegen de roden, ons de Amerikaanse keuken had geschonken en naar wie we de filet américain hadden genoemd.

De oorlog gold als het symbool van alle andere sociale, economische en politieke onrecht. Maar toch waren het niet in de eerste plaats de slachtoffers daarvan, de verworpenen der aarde of de proletariërs aller landen die voorop liepen in de betogingen. Medio mei 1968 trokken in Parijs wel massa’s arbeiders mee de straat op en kwam het in heel Frankrijk tot een algemene staking. Zelfs het filmfestival van Cannes, met al zijn chichi, werd afgelast. Maar eind juni al gaf Jean-met-het-stokbrood bij vervroegde verkiezingen wel een overweldigende meerderheid aan de rechtse partij van president Charles De Gaulle, de pispaal van het meiprotest. Leonard Cohen vatte het allicht het best samen in de song ‘Bird on the wire’, uit 1968. Een oude bedelaar op krukken zegt hem daarin om toch maar niet te veel te vragen. Maar een mooie vrouw roept hem toe: ‘Hey, why not ask for more?’ – waarom niet nog meer vragen?

De brede, bijna wereldomspannende beweging die nu ‘mei ‘68’ wordt genoemd, is dan ook het product van het optimisme, in zekere zin zelfs van het ongeduld. Niet les misérables, maar juist zij die nog alles te verwachten hadden, in de eerste plaats de studenten, waren er de motor van. ‘68 wortelt tenslotte niet in een crisis, maar in een hoogconjunctuur, de golden sixties.

Zeker de Belgen mochten optimistisch zijn. In dat decennium groeide de economie gemiddeld met een solide vijf procent per jaar, drijvend op goedkope energie, een demografische boom, een uitstekende infrastructuur, voortreffelijk onderwijs, sociale harmonie, buitenlandse investeringen en, toen de lokale arbeidsmarkt te krap werd, ‘gastarbeiders’ uit Noord-Afrika en Turkije. Tussen 1951 en 1975 vervijfvoudigden de lonen, terwijl de prijzen maar met een factor 2,2 stegen, zodat de koopkracht meer dan verdubbelde. Bezaten in 1960 een half miljoen Belgen een tv-toestel, in 1972 waren dat er al 2,3 miljoen. Ze hadden in 1960 samen driekwart miljoen personenauto’s, tien jaar later twee miljoen: in 1965 daalde voor het eerst in de geschiedenis het aantal klanten van de NMBS.

Babyboom

Velen vaarden wel bij het status-quo van de jaren zestig, maar niet iedereen had erin een plaats gekregen. Sommigen ervoeren de heersende consensus daarom als aftands, paternalistisch en verstikkend. Dat gold in de eerste plaats voor de jongeren, die zich hadden ontwikkeld tot een nieuwe, tevoren niet als zodanig bestaande sociale groep.

Vooral het onderwijs had die jongeren tot een aparte categorie gemaakt, temeer daar die groep van in de jaren vijftig door de naoorlogse babyboom weer een groeiend aandeel in de bevolking begon uit te maken. Tevoren ‘verdwenen’ tieners geleidelijk aan in het arbeidsproces, nu gingen ze langer naar school en zelfs naar de universiteit. Maar ze werden, omdat ze nog niet economisch productief waren, nog altijd als onmondige kinderen behandeld. Die autoritaire bejegening maakte deze generatie gevoelig voor de emancipatie, in de eerste plaats van haarzelf.

Langer studeren leidde tot het ontstaan van een tevoren onbekende levensfase, tussen jeugd en volwassenheid in. Die kreeg vorm in een aparte subcultuur – in de VS zelfs een tegencultuur – met een eigen identiteit. Jongeren wilden zich onderscheiden door zich anders te kleden (jeans voor jongens, de minirok voor meisjes) en hun haar lang te dragen, ze vonden in de popmuziek een eigen stem en meenden hun beknelde bewustzijn te kunnen verruimen met LSD en marihuana.

En wat hun ook fel interesseerde, gezien hun leeftijd, was seks, want zeker op dat vlak bleef de repressie groot. Alleen de apotheker verkocht voorbehoedsmiddelen, abortus was al helemaal verboden en de persdistributie had volk in dienst om in Playboy tepels en schaamhaar te verbergen achter dikke viltstiftstrepen. In juli 1968 schreef paus Paulus VI in de encycliek Humanae Vitae dat van anticonceptie uit den boze bleef. In België liet minister van Justitie Alfons Vranckx, een socialist, de roman Gangreen I van Jef Geeraerts wegens vieze praat in beslag nemen.

Niettemin maken de huidige critici van mei ‘68, van CD&V-voorzitter Wouter Beke tot de Franse president Nicolas Sarkozy, er zich te snel van af als ze de beweging verantwoordelijk willen houden voor de ondergang van fatsoen en respect. Het is tekenend dat mei ‘68 ook de Praagse Lente inspireerde, de opstand in Tsjecho-Slovakije tegen de Sovjetdictatuur. De samenleving was nu eenmaal toe aan een nieuwe, democratische dynamiek. Iemand moest dat toch eens zeggen? In die zin was een ‘mei ‘68’ zelfs onoverkomelijk. Zelfs zonder mei ‘68 zou er een mei ‘68 zijn geweest.

Bron : gedeeltelijk uit De Standaard van 2 mei 2008 door Marc Reynebeau.

SUISSE IN DE KERK

Mijn grootvader, peter Fons , die na zijn job als mijnwerker, wegens stoflong vervroegd werd gepensioneerd  eind van de jaren ’50, kreeg onverwachts een tijdelijke bezigheid aangeboden door de pastoor van onze parochie. Op een mooie dag was de pastoor thuis op bezoek gekomen met de vraag : ‘Fons, wil jij soms geen Suisse worden in onze parochiekerk nu je toch over voldoende tijd beschikt en zo kom je nog eens onder de mensen’. Mijn grootmoeder Finne die ook aanwezig was antwoordde in zijn plaats: ‘ Maar ja Mijnheer Pastoor dat is een goed gedacht, onze Fons is daarvoor de geschikte persoon’. En zo werd peter Fons zijn suissekostuum( zie hierna) aangemeten en met de nodige attributen uitgerust stond hij enkele zondagen later in de kerk van onze parochie, nog wat onwennig maar voornaam en streng, bij de ingang alle misgangers te begroeten. De vorige suisse was enkele jaren daarvoor plotseling overleden. Deze man was van het corpulente type en zeker een kop groter dan mijn peter. Het kostuum van de eerste kon dus niet dienen voor de nieuwe suisse die heel wat kleiner en fijner uitviel. Daarom droeg Fons een heel nieuw kostuum. Men zag dat hij er zich als gewezen mijnwerker nog niet goed in voelde. Na verloop van  tijd bleek hij zich echter beter en beter aan te passen aan zijn nieuw job.  Tijdens de mis schuifelde hij waardig tussen de gangen hier en daar luidruchtige kerkgangers of speelse kinderen tot de orde roepend door eens met zijn hellebaard op de grond te kloppen of met zijn wijsvinger in de hoogte te steken.

In die tijd stond de priester nog voor het altaar met zijn rug naar de gelovigen gekeerd; enkel de preek gebeurde vanaf de preekstoel die over ‘t algemeen in het midden van de kerk en boven de aanwezigen was opgesteld. De suisse moest bijgevolg een groot deel van de mis een oogje in het zeil houden. Dat deed mijn peter dan ook met volle overgave en overtuiging. ’s Zondags deed hij soms twee missen, als je weet dat er toen ‘s voormiddags in totaal vier misvieringen waren; later werden twee daarvan op zaterdagavond gegeven. Ook  bij begrafenissen, trouw- en doopplechtigheden was hij aanwezig. Ik kan mij niet herinneren dat hij éénmaal afwezig is geweest. In de late jaren zestig, hijzelf moet toen 67 jaar zijn geweest, heeft hij zich een occasiewagen VW-kever aangeschaft en er ook nog leren mee rijden, om zich gemakkelijker te kunnen verplaatsen naar de kerk. Hij is dat blijven doen tot hij ongeveer 80 jaar was en de gezondheid wat minder werd. Grootvader is uiteindelijk gestorven in 1987 op de leeftijd van 87 jaar. Oudere mensen spreken nog over hem als Fons het ‘suissken’. Hierna werd in onze parochie geen nieuwe suisse meer aangesteld en alzo verdween terug een mooie oude traditie.

suisse-uitrusting

Uniform met toebehoren voor de suisse in de rooms-katholieke kerk (de term suisse stamt af van de Zwitserse lijfwacht van de paus). De taken van de suisse zijn afleesbaar van de synoniemen van deze (verouderde) functie: kerkbaljuw, kerkwachter, kerkenknecht, ordebewaarder, al droeg alleen de 'suisse' het hier beschreven uniform. De uitrusting bestaat uit een broek, een vest en jas met daarover een sjerp, een steek op het hoofd en een staf, lans of hellebaard in de hand.

                           -----------------------------------------------------

De kerkbaljuw.

 In de volksmond gekend als "de suisse". De kerkbaljuw is te vergelijken met de kerkpolitie. In uniform, met de imposante steekhoed, het lint dat om orde en eerbied vraagt en vooral de lans. Dit kerkelijk ambt werd in het leven geroepen door de Paus op het einde van de 19e eeuw. De naam is afkomstig van de Zwitserse wacht, de persoonlijke lijfwacht van de Paus. Een ambt dat veelal werd doorgegeven van vader op zoon en als een eer werd beschouwd. Men werd er niet rijk van. Het drinkgeld ging meestal in de "suissebak" en kwam ten goede aan de kinderen. De suisse moest gezag hebben.

In de middeleeuwen werd hij ook genoemd als "hondenslager". Vele mensen kwamen van ver naar de kerk in begeleiding van hun hond(en). De wegen waren slecht, niet verlicht zoals nu en er liep nogal wat gespuis rond. Al die honden wilden natuurlijk ook hun plaats in de kerk en de suisse zorgde er voor dat ze uit het kerkgebouw werden verdreven. Vandaar de naam "hondenslager".

          De kledij van de suisse :
 - een kraakwit hemd met opstaande boord en zwarte vlinderdas.        

 - een laag uitgesneden ondervest.

 - een lange donkerblauwe jas,afgeboord met goudborduursel.

 - een donkerblauwe broek en zwarte schoenen.

 - als hoed,de steek met pluim en witte handschoenen.

 - over de rechter schouder het purperen lint met als tekst (dit    verschilde nogal eens van dorp tot dorp) :

   - aan de voorzijde : eerbied (of tucht) in Gods Huis                                  - aan de achterzijde : orde

- als teken van zijn gezag droeg hij een hellebaard of "lans".

                                               ---------------------------------------------

WREED ACCIDENT

In het schooljaar 1962-1963 zat ik in het 4^e jaar van de Handelsafdeling bij de broeders van Sint-Gabriël. Door de reorganisatie van de ‘Ecole Moyenne’(zie mijn artikel ‘carnet de Flamand’) waren alle medeleerlingen een stuk ouder dan ikzelf. Meerdere waren na één of twee jaar franse afdeling overgestapt naar de Nederlandstalige handelsafdeling, zodat ik als 15 jarige, de junior van de klas was in 1963. We zaten in dit finaliteitsjaar, dat leidde tot een diploma van hulpboekhouder, met 9 studenten waarvan er vijf in het internaat verbleven. Mijn beste schoolvriend Etienne die naast mij zat op een duo bankstel en ook een paar jaar ouder was dan ikzelf, beleefde in dit jaar een fameuze affaire, die zijn leven een serieuze wending zou geven. Zoals de meeste zonen van zelfstandigen, zijn vader runde een beenhouwerij, was hij intern en kon om de 2 weken naar huis op weekend. Etienne was ook een briljant student die alle vakken zonder veel moeite onder de knoet kreeg.  De toekomst lachte hem toe en hij zou glansrijk zijn diploma in de wacht slepen. Was er daar niet zijn kennismaking met een Liederkerkse schone, die hij op nieuwjaarsavond 1962 ontmoette op een feestje.

Van het één kwam het ander en een liefdesgeschiedenis was in de maak. Na elk vrij weekend kreeg ik elke maandagmorgen op de speelplaats en ook tijdens de lesuren als eerste het complete verslag van de intiemere kennismaking van Etienne met zijn geliefde. Ikzelf was op dat vlak een compleet groentje en had amper enige voorlichting gekregen, maar wat ik daar hoorde van de uiterst gedetailleerde vertelsels van mijn vriend brachten mij de gehele technische kanten van de voortplanting bij. Natuurlijk dergelijke gevaarlijke spelletjes op de meest verborgen plaatsen, moesten leiden tot hommeles. Begin jaren ’60 was er op gebied van voorbehoedsmiddelen nog niet te veel voorhanden en wat gebeuren moest geschiedde. Etienne vertelde me op een mooie maandag dat zijn vriendin over tijd-, en zo goed als zeker in verwachting was. In die tijd was dat natuurlijk het ergste wat kon gebeuren : een leerling uit een katholieke school van 17 jaar, maakt meisje van dezelfde leeftijd zwanger zonder dat iemand daar iets van wist, zelfs de ouders niet. Mijn vriend vroeg aan mij, de enige die van dit alles op de hoogte was, wat hij nu moest aanvangen. Het schooljaar vorderde traag maar zeker zoals de zwangerschap bij Etienne’s liefje. De derde trimester had zijn intrede gedaan en de voorbereidingen op het eindexamen waren reeds begonnen, toen op een goeie morgen Etienne uit de les werd geroepen door de perfect. Dit was de laatste keer dat wij hem in het klaslokaal hebben gezien. Hij werd bij de directeur geroepen die uit goede bron, langs de ouders van het meisje, had vernomen wat hij had aangericht. Trouwen met haar was de enig mogelijke oplossing in die tijd. En zo ging het verhaal van Etienne en zijn zwangere vriendin door het schoolgebouw, langs de roddeltantes door de gemeente en aanliggende gemeenten tot ver in de streek. Het gevolg was dat mijn vriend van school werd gestuurd zonder diploma, huwde nog voor de baby werd geboren en onmiddellijk moest gaan werken om te zorgen voor vrouw en kind. Etienne is toen ook volledig uit mijn leven verdwenen, maar toch vernam ik dat hij door avondcursussen een diploma van boekhouder behaalde en het tot kaderlid schopte in een multinational. Eind goed alles goed, na een wreed accident in zijn jeugdjaren en ikzelf die op een praktische wijze werd voorbereid op het ware leven.

Eerste uitstap met Aaron :
Vandaag 22 april besloten mijn echtgenote en ik met ons kleinzoontje, en gezien de eerste lentetemperaturen, een uitstapje te maken naar het Liedekerke bos. Aaron was bij vertrek in zijn element en aanschouwde vragend het natuurspektakel van jong groen, en allerlei bloempjes. Na een poosje echter en onder invloed van de gezonde buitenlucht viel hij in zijn buggy in een rustige slaap. Bijna het ganse traject genoot hij zienderogen van zijn hazeslaapje. Bij het einde van de wandeling verpoosden wij op een rustbank en gaven Aaron, die intussen terug wakker was, wat te drinken. We zagen in de verte nog een opa met zijn kleinzoon wandelend naderen. Bij nader toezien bleek het een jeugdvriend van ons te zijn, die ons ook herkende. Na wat gebabbel werd er geïnformeerd naar de namen van onze beider kleinzonen, en merkwaardig genoeg bleek ook het kleinzoontje van mijn vriend de naam Aaron te dragen. Van toeval gesproken.

‘Carnet de Flamand’

In het schooljaar 1959 – 1960 begon ik mijn middelbare studies in de broederschool Sint-Gabriël in onze gemeente. Het was een internaat-externaat,  voor, zowel leerlingen die meestal om de 14 dagen naar huis mochten (internen) als voor leerlingen die dagelijks huiswaarts keerden (externen). Dit laatste was mijn geval. Gedurende jaren was deze school gekend voor haar middelbaar onderwijs in het Frans, in de volksmond heette dit ‘l école moyenne’. Dit wil zeggen dat alle vakken volledig in het Frans werden gegeven. Vele ouders lieten in die tijd hun kinderen Frans studeren in de hoop dat zij hierdoor vlugger een baan zouden vinden in onze hoofdstad Brussel. Maar in 1959 werd gestart met een Nederlandstalige handelsafdeling met een 25 tal leerlingen, waarvan ikzelf deel uit maakte. Gelijklopend bleef ook de Franstalige afdeling bestaan, tot de taalwet van 1962 (zie hierna) daar verandering in bracht. Op de speelplaats liepen de leerlingen van  zowel de Franse als de Nederlandse afdeling door elkaar. Op het eerste zicht zonder onderscheid. Doch was er een wezenlijk verschil. De jongens van de franse afdeling spraken, of beter gezegd, moesten onder elkaar in het Frans communiceren. Om inbreuken daarop te bestraffen (indien iemand een Nederlands woord uitbracht) was een ingenieus systeem bedacht door de directie. Het draaide rond de ‘Carnet de Flamand’. Dit was een klein zwart notaboekje waar dagelijks namen in kwamen van op heterdaad betrapte Vlaams sprekers en waarvan de laatst betrapte het boekje in zijn jaszak hield zonder dat anderen wisten wie die nu juist op zak had. Zo gauw hij die het boekje bij zich droeg iemand anders een Nederlands woord hoorde uitspreken gaf hij zijn ‘carnet de Flamand’ door aan de betrapte medeleerling die er zijn naam in noteerde en het op zijn beurt in zijn zak mocht stoppen. Zo ging het boekje een ganse week van overtreder naar overtreder. Wie op zaterdagmiddag (toen was er nog les op zaterdag) het boekje als laatste op zak had moest als straf 2 uur nablijven, hetgeen nooit een prettig vooruitzicht was. Wij als leerlingen van de nieuw gestarte Nederlandse handelsafdeling kwamen gelukkiglijk niet in aanmerking voor dit soort terreur. Bij de taalwet van 1962 stopte dit gebruik volledig bij het verdwijnen van de ‘Ecole Moyenne’. Vele leerlingen die al één of twee leerjaren deze afdeling volgden moesten op de koop toe terug herbeginnen in het eerste jaar handelsafdeling, of hun studies afbreken zonder diploma. Dit waren taaltoestanden begin jaren ’60. Maar vandaag is o.a. nog steeds geen oplossing gevonden voor de splitsing van het kiesarrondissement BHV. Er is dus nog steeds niets nieuws onder de zon.

                            ------------------------------------------

Onder druk van de Vlamingen die de waarheidsgetrouwheid van de verklaring over de voertaal bij de tellingen in twijfel trokken, schortte de regering de talentelling van 1961 op – wat in een blijvende afschaffing van de talentellingen resulteerde – en werd door de Wet van 8 nov. 1962 de taalgrens definitief vastgelegd (zie ook faciliteitengemeenten). Bovendien verplichtte de Wet van 30 juli 1963 de kinderen in de Brusselse agglomeratie onderwijs te volgen in hun moedertaal, een waarborg tegen verfransing in de tweede generatie van ingeweken Vlaamse gezinnen.

Deze ingrijpende taalwetgeving van 1962–1963 was voorbereid door het Centrum-Harmel. De Wet-Gilson van 2 aug. 1963, die het gebruik van de talen in bestuurszaken opnieuw regelde, voorzag tevens in de oprichting van een Vaste Commissie voor Taaltoezicht, die in 1964 werd geïnstalleerd, met als taak nauwlettend toe te zien op de correcte toepassing van de nieuwe taalwetgeving in de Brusselse agglomeratie. Dit alles zette bij sommige Franstalige Brusselaars kwaad bloed en tegen deze taalwetgeving richtten zij in 1964 het Front démocratique des Bruxellois francophones (FDF) op. In 1968 heeft Vlaanderen het episcopaat en de regering onder sterke druk geplaatst om de hierboven genoemde Wet van 1932 ook van toepassing te maken op het hoger onderwijs te Leuven. Dat had tot gevolg dat de Franstalige sectie van de Leuvense universiteit in 1970 naar Ottignies verhuisde. Splitsing had ook plaats in de Université Libre de Bruxelles, waardoor de Vrije Universiteit Brussel ontstond.

Microsoft ® Encarta ® Winkler Prins Encyclopedie 2007. © 1993-2006 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.

Reis naar Aachen .

Mijn oom Georges, de broer van mijn moeder, had begin jaren vijftig na zijn legerdienst bijgetekend als beroepsmilitair. Dat maakte dat hij na zijn huwelijk gekazerneerd werd bij het Belgisch leger in Aachen (Aken), Duitsland. Als gehuwd militair wou dat zeggen dat hij overdag in de kazerne zijn job moest gaan doen maar dat hij een woning kreeg toebedeeld van het leger waar hij met zijn vrouw gratis kon gaan wonen. Men moest zich van zo’n woning niet veel voorstellen in die naoorlogse tijd. In zijn geval was dat een tweewoonst met gemeenschappelijke ingang, gelegen te Brand een voorstadje van Aachen. Links woonde een Duitse familie en rechts was zijn stulpje, met amper twee kamers en een rommelkamer zonder speciale voorzieningen. Op een goeie dag waren mijn ouders en ik uitgenodigd om er een paar dagjes te gaan logeren. Mijn vader als postman, mijn moeder en ikzelf konden in die tijd gratis met de trein sporen, zij het enkel op Belgisch grondgebied. Voor het stukje tussen de grens en het station in Aachen diende een reisbiljet gekocht te worden. Zo ving onze reis aan en werd de trein genomen in Denderleeuw naar Brussel om daar over te stappen in een internationale trein, over Luik naar Aachen. Na een hele lange rit stond nonkel Georges ons op te wachten en bracht hij ons naar zijn nederig huisje in Brand. Wat mij als kind reeds opviel in het stadscentrum was het grote aantal tijdens de oorlog kapotgeschoten en gebombardeerde gebouwen die er nog als ruïnes bijlagen. Op andere plaatsen waren reeds heel wat bouwwerven en nieuwbouw aanwezig. De Duitsers waren koortsachtig aan het werken aan hun wederopstanding. Hetgeen enkele jaren later zou leiden naar een grotere welvaart dan in de meeste andere Europese landen. Bij nonkel Georges was echter nog niets te merken van enige luxe of welvaart. Zijn huisje was gelegen als laatste in een doodlopend steegje met een aarden weg. Eén kamer was voorzien van een kachel waar regelmatig kolen uit een gemeenschappelijk hok dienden gehaald en bijgevuld te worden. Water diende buiten aangehaald met de emmer uit een gemeenschappelijke waterput met handpomp. Hijzelf had reeds elektriciteit en verlichting, terwijl bij zijn buren ’s avonds de petroleumlampen nog dienden aangestoken.

Bij deze buren woonde ook een meisje van een jaar of acht, ongeveer mijn ouderdom, waarmee ik dikke vriendjes was geworden; haar naam Teha. Ondanks het verschil in taal ontstond er tussen ons een gebarentaal van woordjes die ons op een of andere manier tegen over elkaar verstaanbaar maakten. Haar enige speelgoed, herinner ik mij heel goed, was een voddenpop zelf gemaakt door haar moeder van afgedankte oude kledij. Maar het meisje koesterde haar pop alsof het een klein kindje was. Hier was door de oorlog nog heel wat schaarste en armoede aanwezig. Mijn ouders en ik sliepen bij Nonkel Georges in de logeerkamer, die uiteindelijk de rommelkamer bleek te zijn, die met één venster uitgaf op het kippenhok. ’s Morgens vroeg werden we gewekt door de kraaiende haan die ons vanaf de vensterbank fier bleef aanstaren.

Op een andere morgen werden we gewekt door een krakend oorverdovend lawaai dat kwam uit de slaapkamer van mijn nonkel, die toen we gingen kijken met zijn  bed door de houten vloer was gezakt en gelukkig was blijven steken op een dwarsbalk, want onder de vloer bleek een open riool of beek met veel water door te stromen. De houten plankenvloer werd voorlopig hersteld en na zoveel jaren wordt er nog dikwijls gelachen en vragen aan nonkel Georges of hij indertijd als jonggehuwde niet te geweldig was te keer gegaan met tante Gilda in hun echtelijk bed. Achteraf gezien, heerlijke tijden in het Duitsland, enkele jaren nà de oorlog.

Van mijnwerkers en hoptelers.

Zoals ik reeds schreef woonde ik in mijn prille jeugdjaren, begin van de jaren ‘50 bij mijn grootouders langs moeders kant. Mijn grootvader, peter Fons, was mijnwerker en mijn grootmoeder, meter Finne, was huishoudster en ook hopteeltster. Zij hadden een kroostrijk gezin van vijf dochters en één zoon. Mijn moeder was de oudste en mijn jongste tante was amper 10 jaar ouder dan ikzelf.

Mijn peter Fons trok iedere avond rond 19 u. met de trein naar Wallonië om er ’s nachts te gaan werken in de koolmijnen, zoals vele andere mannen uit de Denderstreek. Een treinrit van om en bij de twee uur bracht hen ter plaatse om na hun werknacht ’s morgens rond 8 u 30 terug thuis te zijn. Nu wordt er veel gepalaverd over werkloosheid in Wallonië en onbezette werkplaatsen in Vlaanderen, maar van een toevloed Waalse arbeiders naar Vlaanderen is er alsnog geen sprake zoals onze voorouders deden.

’s Avonds voor zijn vertrek maakte mijn meter Finne altijd voor haar man een kom melk met beschuit en bruine suiker klaar. Als kleine gast zat ik naast slurpende peter met grote ogen te kijken of er niets zou overblijven en iedere keer kreeg ik toch een overschotje van de smakelijke melk. ’s Morgens voor het naar school gaan zag ik peter terugkomen met zijn lege eetzak op de rug, moe van het werken, en hoe hij na een stevig ontbijt zijn bed opzocht. Meter Finne zat ’s morgens als altijd in de hoplochting die achter de woning was gelegen. Hop werd meestal in de streek geteeld als bijverdienste. Hop werd en (wordt ?) gebruikt als additief bij het brouwen van bier. Het is een zeer arbeidsintensieve bezigheid : het planten van de hoppescheuten, de groeiende ranken leiden langs diep in de grond te steken houten staken, de wilde scheuten wegsnoeien, sproeien tegen allerlei ziektes en uiteindelijk de pluk van de hopbellen. Dit laatste gebeurde telken jare in begin van de maand september, gelijktijdig met de aanvang van het nieuwe schooljaar. Bij mooi weer troepten de plukkers samen buiten in de lochting, waar de hopstaken werden ontdaan van de ranken, waarna de groene bellen van de rank werden geplukt in een wissen manden (zie foto boven). De bellen lieten een soort zwarte vettige hars na op de handen die enkel na ernstig schrobben terug proper werden; de ranken die bij toeval tegen je blote arm of been schuurden lieten rode striemen achter. De geplukte hop belandde in de droogast waar vuurtje werd gestookt en waar langs de schoorsteen een typische scherpe hopgeur vrijkwam die gedurende weken in de ganse omgeving in de lucht bleef hangen. Na de pluk werden alle hopranken opgehoopt en in brand gestoken, hetwelk ons vooral bij valavond een feeëriek spektakel bezorgde.

Hierna kwamen de opkopers de gedroogde hop die werd verpakt in enorme jutte zakken keuren en werd de prijs overeengekomen. Na weging werd contant betaald en zag ik mijn grootmoeder vlug met haar welverdiende centjes de trap opgaan naar een geheim plekje waar het geld veilig werd opgeborgen. Van cheques of banken was er gelukkig nog geen sprake in die tijd.

Wereldtentoonstelling 1958 en eerste televisie

 Met de opening van de Wereldtentoonstelling op de Heysel te Brussel op 17 april 1958, nu 50 jaar geleden, deden bij vele gezinnen de eerste televisie- toestellen hun intrede. Zo ook in ons gezin waar mijn grootmoeder besloot om haar zuurverdiende spaarcentjes aan te spreken om zo’n toestel aan te schaffen.

Gezien ik in die tijd meestal bij mijn grootouders vertoefde, in de buurt school liep en bijgevolg ook bleef slapen, was ik getuige van de levering en installatie door de verkoper. Toen was er belange nog geen sprake van kleuren- of kabel-tv. Er moest echter op het dak een serieuze mast met verschillende staaf antennes geplaatst worden volgens het aantal zenders die bereikbaar waren. In ons geval waren dat BRT (of NIR),  RTB, en Rijsel(FR.). Naargelang de jaren vorderden waren alle daken voorzien van dergelijke antennes wat de esthetiek zeker niet bevorderde. Nadat de antenne goed was afgesteld en we met zijn allen voor het eerst geschaard waren  rond de beeldbuis verschenen de eerste bewegende beelden  op het scherm; een ware openbaring met kreten van verwondering en verbazing tot gevolg. Dit was cinema op zijn best in de huiskamer gebracht, zij het op een kleiner scherm, maar toch de wereld kwam als het ware rechtstreeks binnen; zo ook de reportage van de opening door Koning Boudewijn van de Expo ’58. Een mens kan zich vandaag niet meer voorstellen wat een impact het medium TV toen had zowel op het jonge volkje als voor de ouderen die dit nog konden meemaken. Alhoewel de duur van de uitzendingen nog heel beperkt bleef, van 19 u 30 tot ongeveer 22 u en op maandag werd in ’t geheel niet uitgezonden was iedereen elke dag toch klaar om ’s avonds toch maar niets van al het wonderlijks te missen. Uitzendingen als het Journaal gevolgd door weerman Armand Pien, het eerst feuilleton Schipper Naast Mathilde (zie foto hierboven) met o.a.  Nand Buyl en Chris Lomme, nu nog steeds een koppel, de eerste quiz Honderdduizend of niets met Tony Corsari en Pros Verbrugghen waren echte toppers die alle mensen van de straat hielden. Het was zo dat zij die nog geen TV hadden bij buren of familie die wel een toestel hadden massaal gingen kijken en er ook steeds welkom waren. Er was een ongewone gastvrijheid ontstaan dank zij de TV. Ook een eerste wereldkampioenschap voetbal werd live uitgezonden en reeds gecommentarieerd door onze legendarische reporter…Rik De Saedeleer.  De speakerinnen die alle programma’s aaneenpraatten waren op korte tijd de eerste BV’s : Paula Semer, Terry van Ginderen, Nora Steyaert en Monnique Delvaux. Programma’s voor de jeugd als Nonkel Bob en tante Ria, De Texas Rangers, Lassie, Ivanhoe en Bonanza waren ontegensprekelijke hoogtepunten.

Op mediagebied en nieuwe technologie was dit nog maar een eerste item dat zijn intrede deed in ons dagelijks leven. Er zouden er nog ettelijke volgen in de loop van de jaren ’60 en ’70. Dit was nog maar een mooi begin.

                                               ---------------------------

1	Buona sera	Louis Prima
2	Melodie d'amour	Edmundo Ros
3	You are my destiny	Paul Anka
4	April love	Pat Boone
5	Marjolaine	Claude Goaty
6	Marjolijntje	Jo Leemans
7	Diana	Paul Anka
8	Zolang een ster nog straalt	Ray Franky
9	Love me again	Jodie Sands
10	River Kwai march	Mitch Miller
11	Tequila	Ralph Marterie - The Champs
12	Baby lover	Petula Clark
13	Boerinnekensdans	De Limburgse Zusjes - Decap orgel
14	Romany	Floyd Green & Sam Samson
15	Till	Roger Williams
16	Flamingo cha cha	René Touzet
17	The marching saints	Harry Belafonte
18	Jailhouse rock	Elvis Presley
19	Angelina	Louis Prima
20	Tipitipitipso	Caterina Valente

Schoolreis Brussel, 5^e leerjaar 1957

In het 5^e studiejaar bij meester Marcel werd voor het eerst een schoolreis gemaakt en nog wel naar onze Hoofdstad. Tot hiertoe (was 10 jaar in ’57) was ik nog maar een paar keer naar Brussel geweest. De eerste maal was dat rond mijn 7^e jaar op bezoek bij Sint-Niklaas in de Nieuwstraat in één van de grote magazijnen “Au bon Marché” of in de “L’Innovation”. Voor zover mijn herinneringen dragen was dit met een oom van mij en een nichtje met de trein tot in station Brussel Noord en te voet naar de Rue Neuve. In het magazijn was er een zenuwachtige file van kleine leeftijdsgenoten om tot bij de goede Sint te geraken. Hij was opgesteld tussen rood fluwelen gordijnen en zat statig op een troon. Toen het mijn beurt was schrok ik want de Allerheilige sprak een taal die ik niet verstond, ’t zal wel Frans geweest zijn. Met een zakje snoep, een kinderhand is gauw gevuld, was het bezoek afgelopen. Een geluk dat mijn gulle Nonkel Roger ons wat speelgoed kocht : voor mij was dat een geweertje met pijltjes die men op een doeltje kon richten. Voor mijn nichtje was dat uiteraard een pop die toen reeds “mama” kon uitkramen. Alles werd in een zakje gestoken en zo spoorden we gelukkig terug naar huis. Nonkel Roger had ons pakje met speelgoed op de trein in het bagagerek gelegd. Bij het afstappen, de trein was juist uit het gezichtsveld,  merkten we dat we zonder ons geschenkjes en met lege handen op het perron stonden. We waren onze speeltjes toch wel vergeten zeker. Wat een mooie dag had moeten worden eindigde in mineur. Een telefoontje van de stationschef naar het volgende station bracht immers geen soelaas…. pakje met speelgoed was reeds verdwenen.

(wordt vervolgd) 

Schoolreis Brussel, 5^e leerjaar 1957 (vervolg)

De tweede kennismaking met onze hoofdstad was tijdens mijn jaarlijks nieuwjaarsbezoek aan mijn dooppeter Dolf, in 1957 woonachtig in Anderlecht in de wijk “Scheut” genoemd naar de broeders Scheutisten die er hun stek hadden.

Rond 1 januari was het de gewoonte dat we met mijn vader de trein namen tot het station Jette vanwaar we de tram namen naar de M. Herbettelaan waar ik zoals steeds bij opa mijn nieuwjaarsbrief mocht voorlezen. Peter Dolf verdiende zijn boterham in de confectie- sector en verkocht heren- en kinderkledij aan kleinhandelaars-winkeliers. Zo mocht ik telkens in zijn magazijn, waar de geur van nieuwe stoffen nadrukkelijk aanwezig was, kiezen uit zijn voorraad kindervesten en broeken, van elk een stuk, voor mijn nieuwjaar en tot groot plezier van mijn moeder die zo een paar honderd frank (er was nog geen sprake van inflatie in die tijd) kon uitsparen aan kledij. Gepakt en gezakt namen we als naar gewoonte terug de tram. Met mijn pakje kledij verpakt in bruin papier met een koordje er omheen ben ik op een keer toch wel tussen de vouwdeuren van zo ‘n tram blijven steken. Mijn moeder die van schrik een schrille schreeuw liet kon  de conducteur er toe bewegen terug op zijn deurknopje te  duwen zodat ik alsnog werd bevrijd uit mijn hachelijke positie.

Ziedaar twee voorvallen die niet zo’n goede herinneringen nalieten aan bezoeken in Brussel.

(wordt vervolgd)

Schoolreis Brussel, 5^e leerjaar 1957 (einde)

De schoolreis, waarmee ik het vehaal begon daarentegen gaf andere verwachtingen. Met de bus van Cars Albert werd richting hoofdstad gereden en op aanmoediging van meester Marcel werden er uit volle borst ettelijke liedjes gezongen. We reden richten centrum tot bij de Parking 58, reeds speciaal genoemd naar de wereldtentoonstelling die er in 1958 zou aankomen. Vandaar ging het naar de Grote Markt om hierna het befaamde “Manneke Pis”, die qua grootte nogal tegenviel, te gaan bezichtigen. Op de middag werden in een ‘brasserie” in de nabijheid van de Nieuwstraat de zelf meegebrachte boterhammetjes opgegeten met natuurlijk een flesje Coca-Cola met rietje. Hierna ging het richting eeuwfeestpaleizen en de daar aanwezige musea van natuurkunde met enorme skeletten van voorhistorische dieren en ander lugubers. Ook het oorlogsmuseum trok er onze aandacht met allerhande als soldaat aangeklede poppen en meerder oorlogstuig. Op de terugkeer kwamen we langs open werven waar druk werd gebouwd ; onder meer het viaduct (intussen afgebroken en ergens terug opgebouwd in een of ander oosters land),  vanuit het centrum  van de stad richting Basiliek van Koekelberg over de Leopold II laan, maakte grote indruk. Een ommetje langs  het Koninklijk Paleis te Laken bracht ons naar de Heysel. Hier kregen we een zicht op een nog grotere werf van in aanbouw zijnde paviljoenen en het Atomium in stelling, maar met nog maar zeven bollen, alles omringd met een wirwar van machines en werklui die alles moesten klaar krijgen voor de grote Wereldtentoonstelling van 1958. Bij onze thuiskomst hadden we reeds heel wat te vertellen vooral over de komende Expo '58, waar we het volgende jaar nog een aantal keren met onze ouders getuige zijn geweest van de in volle pracht afgewerkte en verbazingwekkende paviljoenen van de deelnemende landen.

Er was inderdaad een nieuwe tijd aangebroken , het optimisme van de mensen was grenzeloos, en ik ben blij om het begin ervan te hebben mogen meemaken.

                              ----------------------------------------------

Eerste sigaret : Vierde studiejaar 1957

In het schooljaar ’56-’57 werd de overstap gedaan naar de “grote” broederschool waar vanaf dat schooljaar voor de eerste maal ook niet-broeders als onderwijzers werden ingeschakeld. Zo kwamen wij met een dertigtal leeftijdsgenoten (we waren 9 à 10 jaar) terecht bij meester Etienne. Een jonge twintiger, type rock en roller, met witte kousen  en zijn haar gekamd zoals Elvis Presley. Ondanks zijn jeugdig en modern voorkomen had hij de gave de meute onder controle te houden. Eén slechte gewoonte en ook zijn zwakte was dat hij niet kon weerstaan aan de nicotineverslaving, ’t is te zeggen het roken van sigaretten, zelfs tijdens de les. Wij als jonge snaken vonden dit uiteraard heel tof en zouden dit ook wel eens proberen. Mijn grootvader, ook een verstokt roker, had de slechte gewoonte zijn tabak van het merk Ajja (blauwe of rode, naargelang de sterkte), met Rizzla- blaadjes (rolde zijn sigaretten zelf), overal te laten rondslingeren. Zodoende was het een koud kunstje om vlug een pruimpje tabak en enkele velletjes ongezien mee te graaien. Op weg naar de school werd er, zei het met veel moeite, een sigaretje gerold om met een lucifer uit het doosje Union Match stiekem aan te steken. We waanden ons op dat moment, net zoals onze meester, echte rock en rollers. Maar toeval wilde dat ons geluk niet lang duurde. In de verte kwam er iemand aangefietst en tot mijn grote verbazing, en hoe dichter de fietser kwam, merkte ik plotseling dat het mijn mama was die naderde. In grote paniek vond ik het niet beter dan vlug mijn brandende sigaretje in mijn vestzak te stoppen. Mama reed ons lachend en groetend voorbij en had dus niets opgemerkt. Intussen voelde ik op  mijn dij enige warmteontwikkeling en graaide gauw in mijn zak waar tot mijn verbijstering mijn hand dwars door een groot smeulend gat verdwaalde. De vest met gat in zak werd  door mij enkele weken goed verstopt .Op een goede morgen stond mama echter met de gehavende jas in haar handen mij onheilspellend op te wachten om wat meer uitleg te krijgen. Ik probeerde nog met een smoesje dat er iemand anders een brandende lucifer had achtergelaten maar ik zag aan haar gezicht dat zij dit niet geloofde. Dan maar de waarheid opgebiecht en met het te verwachten sermoen en een serieuze uitbrander in stilte terug naar school getrokken, waar ik na een poos meester Etienne, zoals elke dag, zorgeloos zijn sigaretje zag opsteken.

Wakker geworden onder een wit sneeuwtapijt : deze morgen met slaperige ogen door het vensterraam getuurd en verschoten van de witte sneeuwpracht in de tuin. Een mooie vacht van ongeveer 8 cm. op daken, bomen, struiken en hagen. Nog nooit gedroomd van een "Witte Pasen", maar nu was het werkelijkheid. De eerste maal meegemaakt in onze levensloop. Maar toch prachtige beelden kunnen maken waarvan een paar hierna :