'Met een F-16 vliegen is topsport'
Ze zijn met amper zeventig, het selecte clubje Belgische F-16-piloten die na een jarenlange en loodzware training de stuurknuppel van een van 'swerelds snelste en dodelijkste jachtvliegtuigen in handen krijgen. 'Maar we zijn niet de macho's voor wie sommigen ons verslijten', zegt Tom (28), een jonge piloot in opleiding.
De Belgische F-16-piloten met wie we de afgelopen dagen gesproken hebben, zeggen het niet met zoveel woorden, maar er is toch een zekere tevredenheid nu ze boven Libië worden ingezet. Hele generaties F-16-piloten hebben hun carrière lang alleen maar getraind op het uitvoeren van missies, zonder dat het ooit zover kwam.
'Nu hebben we onze missies in Afghanistan lopen, waar al onze F-16-piloten al twee tours van telkens acht weken hebben afgewerkt', zegt luitenant-kolonel Patrick Goossens (45) van het Hoofdbureau F-16. 'Onze piloten leveren er luchtsteun aan de grondtroepen van de internationale coalitie.' Ze komen daarbij geregeld met bommen en ander wapentuig tussenbeide wanneer talibanstrijders grondtroepen van de internationale coalitie aanvallen.
Tweeduizend vlieguren
En ze doen dat goed, zo klinkt het bij Defensie. 'De afgelopen 2,5 jaar hebben we daarbij geen fouten gemaakt. We hebben geen zogenaamde collateral damage (ongewilde schade, bijvoorbeeld burgerslachtoffers, nvdr.) veroorzaakt', beklemtoont Claude Van de Voorde (49), een F-16-piloot met meer dan tweeduizend vlieguren op zijn palmares. Hij nam eind jaren 90 deel aan onder andere missies boven ex-Joegoslavië. Als generaal-majoor is hij tevens de chef van het luchtcomponent.
'Ik wilde altijd al piloot worden, van jongs af. Mijn vader is echter vroeg overleden. In de burgerluchtvaart aan een opleiding beginnen was daardoor geen optie wegens veel te duur. Zo ben ik bij de luchtmacht terechtgekomen', zegt Van de Voorde. Zijn hoge militaire graad belet hem niet om af en toe nog met een F-16 te vliegen. 'Veel te weinig, spijtig genoeg, want ik vind het nog steeds ongelofelijk prachtig.'
Tien nieuwe piloten per jaar
Claude Van de Voorde ziet jaarlijks zo'n driehonderd jongens en meisjes zich aanmelden bij de luchtmacht, in de hoop ooit ook in de cockpit van een F-16-jachtbommenwerper plaats te kunnen nemen. 'De opleiding is zeker niet onoverkomelijk ', beklemtoont Van de Voorde. Toch haalt maar 3 procent van alle kandidaten de meet. 'Jaarlijks komen er acht à tien nieuwe F-16-piloten bij. Vooral in de medische proeven vindt de grote schifting plaats. In een gevechtsvliegtuig wordt je lichaam aan extreme belastingen blootgesteld. Kandidaten met problemen aan oren, ogen, rug of longen komen daardoor niet in aanmerking. Bij sommige kandidaten komt die boodschap uiteraard bijzonder hard aan.'
'Een goede F-16-piloot is iemand die zijn aandacht over tien zaken tegelijk kan verdelen, terwijl hij met gigantische snelheden door het luchtruim klieft', zegt Van de Voorde. 'Je moet gedurende lange tijd supergeconcentreerd kunnen blijven. Wanneer zich pech voordoet, moet je snel prioriteiten kunnen stellen en - misschien nog het belangrijkste - je moet het hoofd in alle omstandigheden koel kunnen houden.'
Geen cowboys
Top Gun, de beroemde Hollywoodfilm over Amerikaanse jachtpiloten, is ook voor de Belgische F-16-piloten nooit veraf. 'Da's nog altijd het beeld dat veel mensen van jachtpiloten hebben. Natuurlijk hebben mijn collega's en ik die film gezien. Maar de realiteit is toch helemaal anders', zegt Tom, een 28-jarige F-16-piloot in opleiding. Op vraag van zijn oversten mag hij zijn volledige naam niet zeggen.
In principe studeert Tom volgend jaar af, na een opleiding van zo'n vier jaar, en kan hij missies beginnen vliegen. 'Top Gun bulkt van het machogedrag, de piloten zijn cowboys die doen waar ze zin in hebben. Ik kan je verzekeren dat zoiets in de realiteit absoluut niet door de beugel kan. Je zou snel voor eeuwig en altijd aan de grond staan.'
De F-16-piloten in ons land vormen een zeer select clubje. 'We zijn op dit moment met 70 piloten voor 54 toestellen', zegt Patrick Goossens. 'Dat maakt uiteraard dat iedereen elkaar goed kent.' Toch blijven de meesten slechts een paar jaar gevechtspiloot. 'Klopt, maar dat heeft zo zijn redenen.'
'De G-krachten die onze piloten te verwerken krijgen, zijn enorm', legt Claude Van de Voorde uit. 'Op sommige momenten lopen die krachten zo hoog op dat het bloed uit je hersenen weggeduwd wordt. Door je ademhaling te trainen en door over een ijzersterke fysiek te beschikken kan je dat tegengaan. Niettemin eist die belasting na enkele jaren zijn tol. Piloten kunnen last krijgen van hun rug of nek, of krijgen spataderen of aambeien. Het is daarom niet abnormaal dat onze piloten na een paar jaar op een ander toestel overschakelen.'
Tom: 'Als je een uurtje traint op luchtgevechten, waarbij je je toestel tot het uiterste dwingt, lijkt het achteraf wel alsof je net een marathon hebt gelopen. De hele tijd probeer je die G-krachten voor een stuk met je spieren op te vangen.' Hij vergelijkt F-16-vliegen met topsport. 'Ook een topsporter presteert maar een paar jaar op topniveau.'
Bombardementen
Het beroep beperkt zich echter niet alleen tot vliegen en stunten bij supersonische snelheden. Boven ex-Joegoslavië gooiden onze piloten bommen af, net als in Afghanistan. Ook in Libië behoort dat tot de mogelijkheden. Dat daarbij slachtoffers kunnen vallen, beseffen de piloten, al gaan ze dat aspect van hun job in interviews liever uit de weg. 'Wanneer we dergelijke bevelen krijgen, zijn die vooraf door de Belgische politiek goedgekeurd. Het gaat dus om legale doelen die we aanvallen', zegt Van de Voorde.
Toch is het niet voor iedere piloot even gemakkelijk om dergelijke missies uit te voeren. 'Daarom ook dat we bijvoorbeeld in Afghanistan een psycholoog hebben, die onze piloten (ze zijn gemiddeld tussen de 25 en 36 jaar oud, nvdr.) begeleidt indien nodig.'
De eindbeslissing om te bombarderen, ligt te allen tijde bij de piloot zelf, zo wordt beklemtoond. 'In Afghanistan hebben we meegemaakt dat een van onze piloten een vraag van grondtroepen tot luchtsteun afwees omdat hij zag dat zich onschuldige burgers in de onmiddellijke omgeving bevonden. Dat is op zo'n moment geen gemakkelijke beslissing, want die soldaten op de grond hadden die luchtsteun echt nodig en lieten dat duidelijk merken.'
Schietstoel
Elke F-16-piloot moet ook leren omgaan met het gevaar om met twee keer de snelheid van het geluid door de lucht te klieven. 'Uiteraard is ons beroep niet zonder risico's. Vliegen is dat nooit', zegt Tom. 'Maar we weten dat we die risico's aanvaardbaar houden door dagelijks te trainen en ook veel uren in de vluchtsimulator door te brengen.'
En anders is er nog altijd de schietstoel? 'Die gebruik je niet voor je plezier. De G-krachten die moeten worden ontwikkeld om je stoel uit een F-16 weg te schieten, zijn vreselijk gevaarlijk voor je rug. Er is maar één plek waar ik mijn schietstoel gebruik: in de vluchtsimulator.'
|
