|
Provincienest met allure
Op 3 oktober is het twintig jaar geleden dat Duitsland herenigd werd. Berlijn is opnieuw de hoofdstad, maar wat is er geworden van Bonn, de stad aan de Rijn die van 1949 tot 1990 de hoofdstad van West-Duitsland was? Wij gingen een kijkje nemen en ontdekten dat Bonn en omgeving zonder politici en diplomaten meer te bieden hebben dan vroeger. xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Voor de Villa Hammerschmidt proberen toeristen foto's te maken door de zware metalen hekken. In die ambtswoning ontving de Duitse president tot twintig jaar geleden de groten der aarde. De jongste jaren is hier nauwelijks nog iemand langs geweest, hoewel de villa officieel nog steeds een ambtswoning is. Villa Hammerschmidt wordt net als de andere voormalige regeringsgebouwen nog steeds bewaakt alsof de politici hier elk moment zouden terugkeren. Stille hoop of een nostalgische knipoog?
Dat Bonn in 1949 de hoofdstad van de nieuwe Bondsrepubliek Duitsland werd, is het resultaat van een compromis. Berlijn kon geen hoofdstad van West-Duitsland worden wegens het speciale statuut van de stad, die onder de bevoegdheid van de vier geallieerde overwinnaars van de oorlog stond. Frankfurt am Main leek door zijn centrale ligging de meest logische keuze, maar kanselier Adenauer steunde vooral de kandidatuur van zijn woonplaats Keulen - de man had een hekel aan reizen. Uiteindelijk werd voor Bonn gekozen, een voorstad van Keulen. De infrastructuur was er nog redelijk goed uit de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog gekomen. Bovendien was de symboliek belangrijk. Met een kleine provinciestad als hoofdstad koos het nieuwe Duitsland voor een bescheiden koers en door de ligging helemaal in het westen van het land werd de verbondenheid met West-Europa beklemtoond.
Officieel werd Bonn maar de voorlopige hoofdstad van de Bondsrepubliek. Die voorlopigheid werd zelfs vastgelegd in de grondwet. Voor de West-Duitsers bleef de hereniging met Oost-Duitsland een streefdoel; Berlijn zou opnieuw de hoofdstad worden. In de loop der jaren werd dat tijdelijke aspect vergeten. Er werd volop gebouwd in Bonn: ministeries, flats voor ambtenaren en ambassades in de chique buitenwijk Bad Godesberg. Bonn werd een centrum van de wereldpolitiek, van intriges en schandalen en een werkplek voor spionnen uit Oost en West. Bonn was op politiek vlak even belangrijk als Parijs of Londen, maar bleef de hele tijd ook een ingetogen provincienest. Voor veel diplomaten was Bonn een van de saaiste posten: de stad kon op geen enkele manier wedijveren met het aanbod van de andere Europese hoofdsteden. Wie een beetje cultuur of frivoliteit wilde, kon naar het nabijgelegen Keulen.
Toen in 1989 de Berlijnse Muur viel, was heel Duitsland in feeststemming. In Bonn werd gevreesd voor de toekomst van de stad. In het parlement werden heftige debatten gevoerd over de keuze van een nieuwe hoofdstad. Voorstanders van Bonn haalden financiële argumenten aan, maar uiteindelijk koos een nipte meerderheid toch voor Berlijn als hoofdstad van het verenigde Duitsland.
Terwijl in Berlijn massaal gebouwd en verbouwd werd, kreeg Bonn compensaties. Het verdwijnen van duizenden ambtenaren en diplomaten zou immers een economische ramp voor de stad betekenen. Voor talrijke openbare gebouwen werden nieuwe functies gezocht. Zo ontstond in de vroegere regeringswijk een campus van de Verenigde Naties, het vroegere parlement is nu een congrescentrum, andere gebouwen werden musea of hotels. In de vroegere ambassades zijn consulaten of deftige advocatenkantoren gevestigd.
Bonn is geen ingeslapen voorstad van Keulen geworden. De rol van hoofdstad van de Bondsrepubliek wordt niet vergeten, integendeel. Bonn kreeg een museum over de geschiedenis van de Bondsrepubliek. De vroegere ambtswoningen van de bondskanselier en de president zijn intact, inclusief de strenge bewaking. Het lijkt wel of Bonn wil klaarstaan voor het geval het in Berlijn toch nog verkeerd zou aflopen.
Bonn was en is nog steeds niet zo hip als Berlijn, maar wellicht is dat precies de charme van een bezoek aan de kleine stad aan de Rijn.
|
