TIENEN DRAAIT ROND Tienen - Tintelende stad -
Suikerstad -mijn stad -
31-08-2010
Willem Elsschot
Anarchist in maatpak xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Hij is een van onze belangrijkste vooroorlogse schrijvers, maar toch blijft Willem Elsschot een raadselachtig figuur. Tegelijk reclamemaker, charlatan, familieman en literator zit hij vol tegenstrijdigheden. Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat Elsschot overleed en dat wordt niet alleen herdacht met allerhande manifestaties, 's mans romans liggen ook weer in de boekhandel. Wij proberen te achterhalen wie Alfons De Ridder, zoals hij echt heet, werkelijk was via twee mannen die hem elk vanuit een andere hoek leerden kennen: Mike Verdrengh en Guido Lauwaert.
Mike Verdrengh, acteur die Elsschot-personage Boorman speelde '
Hij had kritiek op het zakenleven waar hij zelf aan meedeed'
In 2000 verfilmde Robbe De Hert Lijmen en Het been, twee Elsschot-romans die samen één verhaal vormen, met Mike Verdrengh in de rol van Boorman, de gewiekste oplichter die samen met zijn assistent Laarmans een fictief tijdschrift verpatst aan argeloze zielen. Dat Verdrengh toen werd gekozen voor de rol was een knipoog naar zijn eigen 'zakelijk' verleden als programmadirecteur bij VTM.
'Volgens mij probeerde Elsschot via Boorman de dubbelzinnige situatie waarin hij verkeerde van zich af te schrijven. Aan de ene kant was Elsschot de kritische maatschappijanalist die de truken en valsheid van het zakenleven aan de kaak stelde. Anderzijds was hij zelf de zakenman die bij wijze van spreken van deur tot deur leurde met boeken over de paus die vlot van de hand gingen in het vrome Vlaanderen. Daar toont hij zijn opportunistische kant want Elsschot was een vrijdenker die zich bijvoorbeeld in De verlossing heeft afgezet tegen de macht van de kerk.'
'Ik denk dat hij met die tweespalt verveeld zat en ik neem aan dat boeken als Lijmen en Het been in zekere zin therapeutisch werkten. Hij kende die wereld, deed er aan mee en profiteerde ervan, maar hij had oog voor de luchtbellen en het verkopen van wind. Ook daar had Elsschot verstand van: hij runde tenslotte een reclamebureau.
' Verbazingwekkend actueel '
Niet alleen de tegenstrijdigheden maken Elsschot zo'n boeiend man en schrijver, ook de mate waarin zijn werk actueel blijft, is verbazingwekkend. Zijn thema's, van de kuiperijen in de zakenwereld tot zinloosheid van de oorlog, zijn van alle tijden en universeel. Vervang in Lijmen en Het been pakweg het Algemeen Wereldtijdschrift is door de hedendaagse beeldcultuur en je hebt een verhaal van vandaag dat ook nog eens in een taal is geschreven die absoluut niet verouderd aandoet. Elsschot schrijft zoals u en ik praten.'
Ten slotte wijst Verdrengh nog op Elsschot als dichter. 'Als ik een persoonlijke voorkeur mag uitspreken, dan beveel ik graag zijn dichtwerk aan. Dat is op z'n minst even knap als zijn proza. Hij heeft niet veel gedichten geschreven, maar het zijn wel stuk voor stuk monumenten. Misschien moeten we vooral die herontdekken nu hij opnieuw wordt gevierd.'