Angeltjes

Er zijn ontelbare grenzen in Israël: historische, zoals die van het UNO-verdelingsplan van 1947, wapenstilstandssituaties uit de verschillende oorlogen, erkende staatsgrenzen met Jordanië en Egypte. De meeste explosiviteit vindt men echter in de zogenaamde vóór-1967-grens, die de staat Israël officieus scheidt van de bezette westelijke Jordaanoever. Zowel de Palestijnse autoriteit, de Amerikaanse president Obama als de meerderheid van de internationale staten beschouwen deze als de basis van een toekomstige twee-statenoplossing. De huidige Israëlische regering onder leiding van Benjamin Netanjahu wijst deze als “militair onverdedigbaar” af.

De omschrijving “vóór-1967-grens” verwijst naar de zesdaagse oorlog van 1967, waarbij Israël Oost-Jeruzalem, de westelijke Jordaanoever en de Gazastrook (plus de Golanhoogte en het Sinaï-schiereiland) veroverde. In het tijdperk voorafgaand aan deze oorlog, met de grenscorrecties als gevolg, was de grens dezelfde als de wapenstilstandslijn uit de eerste oorlog in het Nabije Oosten van 1949. En omdat deze lijn tijdens de onderhandelingen tussen Israël en de Arabieren met groene inkt op de kaart gemarkeerd werden, wordt deze grens ook de “groene lijn” genoemd.

Bezette of controversiële gebieden?

In de regio ten westen van de Jordaan wonen 1.5 tot 2.3 miljoen Palestijnen. Dat Israël dit gebied niet zomaar aan hen wil afstaan, heeft verschillende redenen. Sinds de bezetting van 1967 zijn er daar ongeveer een half miljoen Joden bijgekomen. Die nederzettingen wil Israël in het kader van een vredesakkoord grotendeels bij het eigen territorium inlijven en de Palestijnen elders met grond schadeloos stellen.

De UNO heeft in verschillende resoluties duidelijk gemaakt dat grondgebieduitbreiding, zelfs bij een verdedigingsoorlog, wettelijk niet toelaatbaar is. Bezette gebieden te bevolken is in tegenspraak met de 4de Conventie van Genève. Israël verdedigt het standpunt dat de westelijke Jordaanoever het laatst binnen de Ottomaanse Rijk (tot 1923) bij een soevereine staat hoorde en dat sindsdien het eigenlijk aan niemand toekwam. Daarom kan Israël er aanspraak op maken want het gaat – volgens Israël – om “controversiële” en niet om “bezette” gebieden.

Hiermee samenhangend verwijst Israël naar de tekst van de beroemde UNO-resolutie 242 uit 1967, die letterlijk de terugtocht “uit bezette gebieden” eist en niet uit “dé bezette gebieden” met de interpretatie dat het zich slechts uit een deel der in 1967 veroverde gebieden moet terugtrekken. De Palestijnen hebben daar een andere mening over.

Israël heeft nood aan een strategische basis

Netanjahu’s weigering de vóór-1967-grenzen te accepteren berust erop dat Israël aan zijn oostelijke grens met de regio van de westelijke Jordaanoever slechts beschikt over een breedte van 20 km of minder: te weinig om een verrassingsaanval op het dichtbevolkte Tel Aviv te kunnen afweren. Met de verovering van de westelijke Jordaanoever kreeg Israël een buffer, of “een strategische basis” volgens militaire begrippen.

Mauro Mantovani van de ETH Militaire Academie (Zurich) verklaarde dat dit in de eerste plaats voor een tegenstander van buitenuit geldt, die in staat is een “expansieve aanvalsoperatie” uit te voeren. De Palestijnen komen – nog steeds volgens Mantovani – slechts in beperkte mate hiervoor in aanmerking, want zij gaan ermee akkoord hun gebied te demilitariseren. En dan blijven er slechts de terroristische aanslagen…

Juist voor de rechts-nationale kringen, die momenteel in de regering zetelen, is buiten het militaire aspect ook de religieus-historische betekenis van westelijke Jordaanoever niet te onderschatten. Zoals Netanjahu het Amerikaanse Congres mededeelde, beschouwt hij Israël vanzelfsprekend niet als “vreemde bezettingsmacht”: “Geen enkele verdraaiïng van de geschiedenis kan de 4000 jaar oude banden tussen het Joodse volk en het Joodse land ontkennen. Mocht Israël zich ooit gedeeltelijk uit de westelijke Jordaanoever terugtrekken, dan zal dit als gebaar van goede wil gebeuren.”

Twee mislukte pogingen

Zowel Israël als de Palestijnen hebben kaartenspecialisten, die bij de vredesonderhandelingen hun posities op papier moeten zetten: de Palestijnen wat ze willen bereiken, de Israëli’s wat ze willen opgeven. Een vergelijk werd er tot op heden niet gevonden.

Een ernstige poging werd in 2000 ondernomen door de toenmalige regeringsleider (en huidige minister van landsverdediging) Ehud Barak. Hij bood de toenmalige Palestijnse president Jasser Arafat 94% van de westelijke Jordaanoever (met uitzondering van Jeruzalem) en het verlaten van 63 nederzettingen. Israël zou slechts deze in de onmiddellijke nabijheid van de grens en Kiryat Arba bij Hebron als enclave behouden en de Palestijnen in ruil een procent van de Negevwoestijn afstaan. Arafat weigerde. Het is onwaarschijnlijk dat de Palestijnen ooit een beter aanbod zullen krijgen.

In 2008 verlangde regeringschef Ehud Olmert van de Palestijnse president Mahmud Abbas 6.5% van de westelijke Jordaanoever voor de Joodse nederzettingen en was zelfs bereid tot 5.9% te gaan. Abbas bood 1.9% en toonde zich bereid de Amerikaanse bemiddeling voor het verschil te aanvaarden. Olmert drong aan op zijn handtekening, maar Abbas twijfelde. Enkele dagen later moest Olmert wegens corruptiebeschuldigingen aftreden.

Netanjahu laat niet in zijn kaarten kijken

Hoeveel land Netanjahu aan de Palestijnen wil afstaan is niet bekend. Uit zijn toespraak van dinsdag kwam slechts tot uiting dat het voor hem persoonlijk “pijnlijk” zal zijn. Een permanente herinnering wat dat concreet zou kunnen inhouden, is de 759 km lange versperring tussen Israël en de regio ten westen van de Jordaan. Die wijkt duidelijk af van de vóór-1967-grens en vervormt de Palestijnse gebieden in een lapjesdeken.

De bouw van de moskee en het cultureel centrum is omstreden. Er zijn 53 bezwaarschriften ingediend tegen de bouwaanvraag.

Een eerste aanvraag werd door het stadsbestuur afgewezen omdat het project te grootschalig was. Een tweede, aangepaste bouwaanvraag kreeg wel groen licht. Het stadsbestuur van Lier kan nu heel snel de bouwvergunning uitreiken.

Het stadsbestuur van Lier wil de aanhangers van de godsdienst avn de vrede zeker niet mishagen. Wat de eigen bevolking denkt, en zeker die van de wijk Donk, is onbelangrijk.