CIA haalde folterscènes uit Bin Laden-film

De Amerikaanse inlichtingendienst CIA heeft ingegrepen in het script van 'Zero Dark Thirty' (2012), de film waarin de zoektocht naar en dodelijke raid op al-Qaïda-boegbeeld Osama Bin Laden uit de doeken wordt gedaan. 'The Agency' maakte om zijn reputatie te beschermen bezwaar tegen twee folterscènes die daarin zouden voorkomen. Dat blijkt uit een geheime memo die openbaar werd gemaakt.

Het was de Amerikaanse site Gawker die de CIA-inmenging wereldkundig maakte. De site diende een aanvraag in rond vrijheid van informatie om geheime documenten over 'Zero Dark Thirty' te mogen inkijken. Daaruit blijkt dat regisseur Kathryn Bigelow en schrijver Mark Boal contact hadden met de CIA over de manier waarop de inlichtingendienst zou worden neergezet.

Het doel van die gesprekken was tot 'een gepaste portrettering van de CIA en de operatie tegen Bin Laden te komen', leert de memo die Gawker opdiepte. En daarom vroegen de CIA-mensen aan Boal om twee folterscènes uit de film aan te passen.

Kijken mag, aankomen niet
Zo moest onder meer het begin van de film worden herschreven. Oorspronkelijk zou hoofdpersonage Maya daarin een gevangene aan agressieve ondervragingstechnieken onderwerpen. In de versie die uiteindelijk het scherm haalde, kijkt Maya toe hoe de ondervraagde waterboarding ondergaat en tijdens de ondervraging in een kleine kooi wordt geduwd. "Aanwezigen die geen vragen stellen, nemen niet deel aan speciale technieken", hadden gesprekspartners van de CIA meegedeeld.

De dienst verzette zich ook tegen een scène waarin een man tijdens een ondervraging bedreigd werd met honden "want zulke tactieken gebruiken we niet." Boal verklaarde zich daarop akkoord om het stuk met de honden te schrappen.

Drank en kalasjnikovs
De CIA had ook een probleem met een aantal andere scènes. Zoals die waarin CIA-medewerkers flink aan de boemel gaan en een AK47-aanvalswapen afvuren. Want drinken in de nabijheid van vuurwapens, dat doen CIA-agenten natuurlijk niet. Ook op die vraag gaf de schrijver toe.

Toch moesten de jongens van de geheime dienst ook wel 's inbinden. Zo weigerde de filmploeg om een scène in de prullenbak te gooien waarin Maya over de schouder van de ondervragers meekijkt naar de hardhandige aanpak van een gedetineerde. "Aan sommige aanvragen om de identiteit van deelnemers of bepaalde manieren van werken geheim te houden hebben we gevolg gegeven", zegt Boal. "Maar zoals bij elk artistiek werk lag de eindbeslissing over de inhoud bij de makers."